Sürat nedir ? Fizyolojik
açıdan sürati değerlendirdiğinizde ;sinir sisteminin hareketlilik
temeline bağlı olarak kas isteminin hareketleri en kısa zaman içinde
yapabilme yeteneğidir. Ve sürat, kuvvet ile direkt bağlantı bir
özelliktir. Bir başka deyişle hareket uyaranı ile uyaranın kesilmesi
arasındaki hızlı değişim sonucu kas sistemi amaca uygun yüksek bir
hareket frekansı oluşturur. Bu hareketlere ancak uygun kuvvet
uygulanmasıyla erişilebilinir. Sürat, çok yönlü ve karmaşık bir
özelliktir. Antrenman bilimindeki en karmaşık konuların başında
gelmektedir. Bu konuda yapılacak çalışmalarda mutlaka bir uzmandan
yardım alınmalıdır.
Sürat nasıl geliştirilir ? Kuvvet
olmaksızın sürati geliştirmek olası değildir. Sporcunun sürati
geliştirilmek isteniyorsa kuvvetin geliştirilmesi gerekir. Süratin
artımı için maksimal hareket sürati ve maksimal kuvvetin artırılması
gerekmektedir. Unutulmaması gereken, maksimal hareket süratinin
geliştirilmesi olağanüstü güç iken, kuvvetin geliştirilmesinin
kolaylılığıdır. Sürat üç ana öğeye ayrılır. Bunlar :
a. Reaksiyon zamanı b. Hareket sürati c. Hareket frekansı (temposu).
İşte bu noktada süratin geliştirilmesi sürati oluşturan bu öğelerin her birinin ayrı ayrı geliştirilmesi ile sağlanır.
Dayanıklılık nedir ? Dayanıklılık
kavramı için çeşitli tanımlamalar söz konusudur. Genel olarak,
yorgunluğa karşı direnme niteliği ya da yorgunluğa dayanabilme gücü
olarak değerlendirilir. Jonath’a göre dayanıklılık, çalışmanın
kalitesini düşürmeksizin durağan(statik) ya da dinamik bir yüklenmeyi,
olabildiğince uzun süre yapabilme yeteneğidir. Simkin’e göre ise
dayanıklılık, insanın güç yeteneğini koruyabildiği sürenin uzatılması,
bir çalışmanın ya da dış çevrenin elverişsiz koşullarının etkisine
rağmen yorgunluğa karşı organizmanın artırılmış direnme gücüdür.
Dayanıklılık için uzmanlarca çeşitli sınıflandırmalar ve gruplandırmalar
yapılmış. Bunlardan ilki, enerji oluşum sistemleri açısından
değerlendirmedir. Burada dayanıklılık, aerobik (oksijenli) dayanıklılık
ve anaeorobik (oksijensiz) dayanıklılık diye ikiye ayrılmaktadır. Bir
diğer sınıfladırma da Harre’ye göre süresel açıdan yapılmıştır. Bu da
kısa orta ve uzun süreli dayanıklılıktır. Son olarak da dayanıklılık,
temel ve özel dayanıklılık olarak değerlendirilmiştir.
Dayanıklılık nasıl geliştirilir ? Dayanıklılığın geliştirilmesine yönelik antrenman yöntemleri üç ana başlık altında toplanabilir.
a. Devamlı yükleme yöntemleri
b. İnterval (aralı) yüklenme yöntemleri (intensiv/yoğun ve ekstensiv/yaygın interval olarak da ikiye ayrılır)
c. Yarışma ve kontrol yöntemleri.
Bu üç yöntemin her biri değişik şekilde organize edilerek kullanılır.
Koordinasyon nedir ? Koordinasyon,
amaca yönelik bir hareketle iskeletle kasları ile merkezi sinir
sisteminin uyum içinde çalışması. etkileşimidir. Koordinasyon, bir
sınıflama şekline göre genel ve özel koordinasyon olarak ikiye ayrılır.
Burada genel koordinasyon, bir kişinin hangi spor dalıyla uğraşırsa
uğraşsın çeşitli hareket becerilerini kazanmasıdır. Özel koordinasyon
ise bir spor dalında çeşitli ve bir seri hareketin hızlı, akıcı ve
uyumlu bir şekilde yapılmasıdır.
Çabukluk nedir ? Çabukluk,
kasların mümkün olan en kısa zamanda dış dirençlere vücut, ya da
vücudun bir kısmının direncine rağmen eklemleri harekete geçirebilme
özelliğidir. Yani çabukluk veya çeviklik ile bütün motorik davranışların
kondisyonel ve koordinatif kalitesi anlatılmaktadır.
Beceri nedir ? Beceri,
iş yapana nispeten daha az bir eforla daha fazla iş yapma olanağı
sağlar. Beceri daha ziyade değişik kas grupları arasında iyi bir
koordinasyon sağlanır. Yani beceride, inter müsküler (kaslararası)
koordinasyon önemlidir. Kassal bir işin kolaylıkla yapılması becerikli
bir hareket özelliğidir. Becerili bir vücut hareketinde merkezi sinir
sisteminden (MSS) kaslarda emirler entegre hareketleri doğru ve iyi bir
şekilde yaptıracak miktar ve de sırada gelir. Yeni hareketler karşısında
insan aşırı duyarlılık ve aşırı aktivite gösterebilir. Fakat pratik
yapa yapa hareketleri kontrole yardım eden aktif inhibitör (engelleyici,
bastırıcı) bir kuvvet gelişir ve bu hareketler daha direkt ve etkili
olmaya başlar. Beceri, özünde hareket aygıtı bölümlerinin hassas motor
(hareketsel)davranışlardaki koordinasyon kalitesini anlatır.
Hareketlilik nedir ? Spor
biliminde hareketlilik kavramı, ya da hareket genişliği Harre’ye göre
insanın hareketleri açısal değer olarak büyük bir genişlik içerisinde
yapabilme yeteneği olarak tanımlanabilmektedir. D. Martin ise bu
kavramı, eklemlerin her yönde optimal (en uygun) hareket edebilme
yeteneği olarak tanımlar. Spor pratiğe hareketlilik çoğu kez değişik
alıştırmalarda belirli hareket büyüklüğü standartları olarak ele alınır
Örneklersek, otururken, dizleri bükmeden gövdeyi öne doğru götürüp,
eller ile ayak burunlarına değmek. Genelde spor dünyasında esneklik ve
hareketlilik kavramları karıştırılır. Burada esneklik, hareketliliğin
bir parçasıdır. Esneklik salt kasla ilgilidir. Hareketlilik ise
eklemlerin, kasların, bantların ve kirişlerin belirlediği bir ortam
içerisinde ve nöro fizyolojik yönlendirme süreciyle belirlenir.
Hareketliliğin spordaki önemi nedir ? Hareketlilik
gerek nitelik (kalite) gerekse nicelik (kantite) bakımından iyi bir
hareketin ortaya koyuluşunda temel ön şartı oluşturmaktadır.
Eklemlerdeki yetersiz hareketlilik, beraberinde şu sorunları getirir:
Belirli hareket becerisini kazanmak imkansızlaşır ve hareket öğrenimi
yavaşlar. Sakatlanma riski artar. Kondisyonel ve koordinatif gelişim
yeteneği yavaşlar, bu özelliklerden tam yararlanılmaz. Dayanıklılığın
önemli olduğu spor dallarında hareketlilik yüksek düzeyde hareket
ekonomisi sağlar. Sürat açısından da sınırlı bir hareket genişliği yani
hareketliliğin yeterli olmaması, çoğu kez hareket süratinde, ivme yolunu
kısaltıp, dezavantaj sağlar.
Süper kompenzasyon (Fazla tamlama) nedir ? Bir
fiziksel aktivite sırasında, insan organizması içindeki çeşitli
maddeler kullanılmaya bağlı olarak eksilir. Jakowlew’e göre fiziksel
aktivite sırasında oluşan bu eksilmenin, aktivite ardından tamamlanması
eksilenden daha fazla olmaktadır. Bu olaya süper kompenzasyon (fazla
tamlama) adı verilir.
