Performans nedir ? Bir
fiziksel aktivite sırasında, o fiziksel aktivitenin gerektirdiği
fizyolojik, biyomekanik ve psikolojik verime “performans” adı verilir.
Bu verimin yarışma sırasında ortaya koyulabilme düzeyi de performansın
düzeyi hakkında bilgi verir.
Performansı oluşturan öğeler nelerdir ? Performansı
oluşturan öğeler Astrand ve Rodalh’a göre üç ana başlık altında
toplanır. Bunlar sırasıyla şunlardır: a-Enerji oluşumu
(aerobik-anaerobik), b-Nöro-müsküler(sinir-kas) ileti, c-Psikolojik
faktörler (motivasyon)
Performansı etkileyen faktörler nelerdir ? Performansı
çeşitli faktörler etkiler. Bu faktörler öncelikle iç ve dış faktörler
olmak üzere ikiye ayrılırlar. İç faktörler veya internal (kişisel)
faktörler adını verdiğimiz faktörler şunlardır:
a. Antrenman düzeyi
b. Yaş
c. Cinsiyet
d. Fiziksel uygunluk (physical fitness)
e. Irksal faktörler
f. Stres düzeyi
g. Motivasyon durumu
h. Beslenme
ı. Ergonomik destekleyiciler
j. Sağlık durumu
k. İlaç kullanımı Dış faktörler veya eksternal faktörler ise şunlardır :
a. İrtifa, b. Nem c. Sıcaklık, d. Zemini
durumu Yukarıda sıralanan faktörler durumlarına göre performansı olumlu
ya da olumsuz yönde etkilerler.
Antrenman nedir ? Belirli
bir sistem içinde hedeflenen sportif performansı elde etmek için bir
program çerçevesinde, sportif performans öğelerini geliştirmeye yönelik
çalışmaların tümüdür. Fizyologlar antrenmanın tanımını şöyle
yapmaktadır: Vücuda yapılan tüm yüklenmelerde fonksiyonel ve morfolojiye
uygunluk, yüklenmeler sonucu organizmada bir değişikliğin meydana
gelmesi ve sonuçta verim artışına neden olunma. Bir başka antrenman
tanımını ise şöyle görmekteyiz:Alıştırmalar yardımı ile sporcuların
fiziksel, teknik, taktik, zihinsel, psikolojik ve motorsal hazırlığıdır.
Antrenmanın etkileri nelerdir ? Doğru
ve sistemli yapılan bir antrenman ile tüm performans öğeleri
geliştirilebilinir. Antrenman enerji oluşum sistemi üzerinde olumlu
etkilerde bulunur. Bu şekilde kardiyo-vasküler (kalp-damar) sistemi
antrenman ile gelişerek sporcunun aerobik gücü (oksijenli-güç)
aratırılır. Yorgunluğa karşı direnç artar. Nöro-müsküler
(sinir-kas)ileti antrenmanla iyileştirilir. Kuvvet artırımı sağlanır.
Koordinasyon, esneklik gelişir. Hareketlilik ve beceri gibi özellikler,
iyileştirilir. Ayrıca sporcunun, teknik, taktik, zihinsel ve psikolojik
özellikleri de gelişir. Özet olarak antrenman ile sporcuların enerji
oluşum sistemleri, kuvvetleri ve motorik özellikleri geliştirilebilinir.
Ağırlık çalışmalarında nelere dikkat edilmelidir ? Ağırlık
çalışmaları sırasında bazı konulara dikkat edilmelidir. Eğer bu
konulara dikkat edilmez ise sporcuların sakatlanma risklerinin artması
söz konusudur. Ağırlık çalışması öncesi mutlaka iyi bir ısınma ve
stretching (germe) çalışması yapılmalıdır. Çalışmalar sırasında eğer
serbest ağırlık ile çalışılıyorsa, öncelikle ağırlık tutma şekli, soluk
alıp verme gibi ayrıntılarıyla teknik öğretilmelidir. Serbest
ağırlıkların bağlantı ve sıkıştırma yerleri her kaldırma öncesi kontrol
edilmelidir. Ağırlık çalışmaları sırasında sporcuların birbirlerine
kesinlikle şaka yapmaları engellenmelidir.
Yükseklikte sportif performans nasıl etkilenir ? Deniz
seviyesinden yukarılara çıkıldıkça, hava basıncı azalır. Doğal olarak
da havanın içindeki oksijen miktarı düşer. İnsan organizması bu
koşullara, kalp vurum sayısı ve soluk alma sayısını artırarak adapte
olmaya çalışır. Yaklaşık üç haftalık bir sürede bu oksijen azlığına
bağlı olarak ortaya çıkan hipoksi, birtakım mekanizmaları uyararak
kandaki hemoglobin miktarının artmasını sağlar. Böylece kandaki
hemoglobin miktarının artmasını bağlı olarak, kalp vurum sayısı ve soluk
alma sayısı eski haline döner. Bu durum belirli bir süre için sporcu
normal seviyeye inince, özellikle dayanıklılık gerektiren durumlarda
avantaj sağlar.
Yükseklik çalışmasının yararı var mıdır ? Eğer
bir takım tüm sezonu göz önüne alıp, yükseklik çalışması yapmaya çıkmış
ise bunun hiçbir yararı yoktur. Çünkü, üç haftalık süre içinde
yüksekliğe adapte olan ve hemoglobin miktarını artıran organizma, deniz
düzeyine inince;yeniden deniz düzeyinin koşullarına adapte olur. Doğal
olarak da hemoglobin miktarı eski düzeyine döner. Bir tek maç yapılacak
ise (o maç deniz düzeyine inildiğinde kimi araştırmacılara göre ilk üç
dört gün içinde ;kimilerine göre de ilk altı yedi gün içinde
yapılmalıdır) o zaman bir avantaj söz konusu olabilir. Bu arada bu tür
bir dağ kampının tüm sporcuları bir arada tutma, gün boyu o branşa
yönelik teorik çalışma yapma olanağı ve de yaz sıcağından belirli oranda
kurtulma olanağı sağladığı göz önüne alınmalıdır. Bunların dışında
başka bir şey beklemek, kendini aldatmadır.
